✦✦✦
ردیفدان برجسته و استاد آواز ایرانی
نصرالله ناصح‌پور، ردیفدان برجسته و استاد آواز ایرانی و پژوهشگر موسیقی، دوم آبان ماه سال ۱۳۱۹ در محله قدیمی اونچی میدان شهر اردبیل به دنیا آمد. پدرش نوازنده ساز گارمان بود و مادرش ساز قاوال می‌نواخت. از سوی دیگر آوای خوشش از خانواده پدری به وی رسیده بود. هم پدرش آوای خوبی داشت و هم پسر عمه‌اش آواز رسایی. در چنین خانواده‌ای بود که وی با موسیقی اصیل آذربایجانی آشنا شد و پرورش یافت. ناگفته نماند که خانواده ی وی با آنکه بگونه ای با موسیقی دمخور بودند هیچ گاه در شیفتگی وی به آموختن موسیقی با او یک دل و هم داستان نبودند و چه بسا آن را کاری بیهوده می پنداشتند.
پس از پایان آموزش دبیرستانی به تهران کوچ کرد. در چند آزمون دانشگاهی کامیاب بود ولی سرنوشت او بگونه ای دیگر بود و آن اینکه در آزمون بانک تجارتی ایران و هلند پذیرفته شود و همانجا آغاز به کار نماید. کار کردن در چنین جایی چرخشگاهی در زندگی وی پدید آورد و آن آشنایی با بزرگانی بود که زندگی وی را دگرگون کردند و بستری شدند برای آفرینش هنرمندی یگانه در موسیقی آوازی و دستگاهی ایران.
آن زمان که در بانک ایران و هلند کار میکرد، یکی از کسانی که برای انجام کار بانکی به آنجا می آمد استاد علی اکبرخان شهنازی بود. در یکی از همان روزها و پس از پایان زمان کاری، ناصح پور سرگرم خواندن آواز برای همکاران بود که از روی پیشامد استاد شهنازی در نزدیکی همانجا بود و آوای خواندن وی را شنید و به سوی در بانک آمد. ناصح پور جوان به سوی در آمد و گفت که زمان کاری بانک پایان یافته است و استاد در پاسخ گفت کار بانکی ندارم خواندن شما را شنیدم آوای خوشی دارید افسوس اگر آواز خواندن را پیش کسی به گونه ای درست و پایه ای یاد نگیرید و آن شد که او را با خود به هنرستان آزاد موسیقی ملی به سرپرستی محمد علی امیر جاهد در خیابان ارباب جمشید برد تا آواز ایرانی را نزد سرکار محمود کریمی آموزش ببیند.
در نزد محمود کریمی ردیف میانی عبداله دوامی برداشت کریمی را فرا گرفت. شیفتگی به موسیقی و آموختن او را به نشستهای هنرمندان راهبر شد و بدین گونه با استادان دیگر موسیقی نیز آشنا شد استادانی چون سلیمان خان امیرقاسمی، سعید خان هرمزی و دیگران. پیوند او با استاد هرمزی گونه ای ژرف شد که سرانجامش یک دوستی پایدار بود. به پیشنهاد علی اکبر خان شهنازی و برای آشنایی با ردیف سازی، نشستهای آموزش تار ایشان را سالها همراهی کرد که به گفته ی خودش در شناخت ژرفترش از موسیقی دستگاهی ایران بسیار سودبخش بود. هم با ردیف سازی میرزا حسین قلی استاد بزرگ تار آشنا شد و هم با ردیف سازی استاد شهنازی.
در همان روزگار در هر نشست و میهمانی هنری سخن از دانسته های گسترده ی موسیقایی استاد عبدالله دوامی بود و او روز به روز خواستش برای دیدار ایشان و یادگیری موسیقی دستگاهی از ایشان بیشتر میشد. آن روزگار استاد دوامی در جماران زندگی میکرد تا اینکه روزی یکی از دوستان ناصح پور که در سازمان برق شمیران کار میکرد استاد را یافت و اینگونه بود که پایش به خانه ی استاد باز شد و ایشان ناصح پور را به شاگردی پذیرفت. در نزد ایشان بود که ردیف پیشرفته ی آوازی ایشان را آموخت و کامیاب به دریافت گواهینامه ی آموزشی موسیقی دستگاهی ایران که همان ردیف آوازی استاد دوامی باشد، شد.
گواهینامه ی پایان آموزش ردیف آوازی عبدالله دوامی
گوش فرا دهید!
دستگاه نوا . آواز: نصراله ناصح پور
تار: غلامحسین بیگچه خانی . نی: محمدعلی کیانی نژاد
شاید برای بسیاری یاد کردن از مادرم در سرگذشت موسیقایی خانواده کمی شگفت انگیز بنماید، بویژه که او هیچ گاه به کار موسیقی نپرداخته است ولی چنان بودن و هستی او در پدید آمدن زندگی موسیقایی خانواده درخور دیده شدن و کارساز بوده که دوست داشتم از او نیز یادی کرده باشم.
رومن رولان: من آنان را که به نیروی اندیشه یا زور بازو به پیروزی می رسند، قهرمان نمی نامم. برای من قهرمانان دریادلانند.
یادگارهایی در پیوند با نصراله ناصح پور
آشناییش با محمد رضا لطفی بدین گونه بود که روزی محمد رضا لطفی هژده ساله در کوچه ی ارباب جمشید بود که بانگ ساز و آوازی شنید، کنجکاو شد و به سوی آن خواندن و نواختن رفت. در هنرستان آزاد موسیقی ملی ناصح پور را در هنگام خواندن یافت. این دیدار آغاز آشنایی شد و همانا آفریننده ی یک دوستی و همکاری دیرین. ناصح پور وی را با استاد علی اکبر خان شهنازی آشنا کرد و در زمانهای دیگر میانجی آشنایی دوست نوازنده اش با سعید خان هرمزی و عبدالله خان دوامی شد.
درخواست استاد عبدالله دوامی از شاگردش برای خواندن ردیف آوازییش
ناصح پور در آغاز به شمار بسیار کمی در خانه آموزش موسیقی می داد تا اینکه کانون فرهنگی و هنری چاووش آغاز به کار کرد. در کانون چاووش آموزش موسیقیش گسترده تر شد و ناگفته نماند که در کانون موسیقی چنگ نیز چند سالی به آموزش آواز پرداخت. شوربختانه پس از چند سال کانون چاووش بسته شد، و وی به ناچار آموزش موسیقیش را به خانه اش در قیطریه برد. در آنجا از آذر شست و چهار تا پیش از بیماری اش در ماه های پایانی سال نود و هفت آموزشهای موسیقاییش را پابرجا و پایدار نگاهداشت.
بخشی از کنسرت در دستگاه شور
آواز: نصراله ناصح پور . نی: عبدالنقی افشارنیا
تصنیف: شنیدم شاهی و ماهی . گروه شیدا
گوش فرادهید!
ناصح پور رفته رفته و با گذر زمان روشش در آموزش موسیقی را پربارتر و ژرف تر کرد. در آغاز تنها به یاد دادن ردیف عبداله خان دوامی و آن هم بسته به توانایی شاگردانش در یادگیری، بسنده کرد، ولی سپس آموزش وزن شعر را که برای زمانی نزدیک به یک سال و نیم نزد امیرهوشنگ ابتهاج، سایه آموخته بود به برنامه ی آموزشیش افزود. پس از بازنشستگی که برابر با سال شست و هشت می باشد آغاز به پایه ریزی و فراهم آوردن ردیف آوازی خودش نمود. در این راه تلاش کرد بسیاری از گوشه ها را با شعرهای دیگر، ریختی دیگرگونه و با برداشتی نو بازسازی کند و هم که گوشه هایی سازی را به ردیف آوازی بیفزاید که از آن دسته میتوان به گوشه ی نوروز صبا در دستگاه همایون اشاره کرد. بن مایه و سرچشمه ی چنین آفرینشی بویژه ردیف سازی میرزا حسین قلی، میرزا عبدالله و کارهای دیگر موسیقی دانان کهن بوده است. او همچنین تصنیف های کهن، نگره ی موسیقی بر پایه ی بحورالالحان فرصت شیرازی و درةالتا‌ج علامه قطب‌الدین شیرازی را به شاگردانش می آموخت.
گوش فرادهید!
تصنیف: چه شورها . سراینده و آهنگساز: عارف قزوینی
آواز نصراله ناصح پور . گروه شیدا
ناصح پور تلاش بسیار نمود که شاگردانش شیوه و سبک هنری ویژه به خود را در موسیقی جستجو کنند، همان بود که پافشاری بسیاری بر گوش فرادادن به کارهای زیبای موسیقی دانان کهن میکرد تا که آنها با رنگین کمانی از سبکهای گوناگون خوانندگی و نوازندگی آشنا شوند و گرفتار پیروی و دنباله روی از یک هنرمند یا یک سبک هنری نشوند. در آموزش پیشرفته ی موسیقی نیز به هنر مایه گردانی میپرداخت که یکی از برجسته ترین گونه های آفرینش هنری در موسیقی دستگاهی ایران باشد.
گوش فرا دهید!
بخشی از کار سرودهای آذربایجانی
آواز: بیات شیراز
خواننده: نصراله ناصح پور . آهنگساز: حسین علیزاده
سراینده: مظفر درفشی
ناصح پور افزون بر اینکه همیشه برای شناساندن موسیقی دستگاهی ایران و بالندگی فرهنگ سرزمینش در تکاپو بود با هنرش نیز در کنار مردم ماند چه در شاد کردن و چه در همراهی کردن آنها در اندوهشان، بی جا نبود که امیرحسین آریان پور می گفت پدر شما به راستی یک هنرمند مردمی است. او برای سالهای دراز با موسیقی آذربایجانی، دستگاهی ایران و هم گاه موسیقی مردم پسند میهمانی ها ونشست های دوستان، آشنایان و مردمان دیگر را بی هیچ چشمداشتی گرما بخشید. یادآوری میکنم که واژگان هنرمند مردمی، نامدار و مردم پسند درون مایه ی های دیگرسانی با هم دارند.
ویرایش و پانوشت نوشته ی ارزمند علامه قطب الدین شیرازی پیرامون موسیقی
برداشت از نوشته ی پیمان ناصح پور . سبک نوشتاری و افزوده ها از پرهام ناصح پور