ردیف میرزا حسینقلی
موسیقی دستگاهی ایران
میرزا حسینقلی . نوازنده ی برجسته ی تار
علی اکبر خان شهنازی . نوازنده ی برجسته ی تار و فرزند میرزا حسینقلی
دیباچه
چندین سال پیش همه ی گنجینه ی (ردیف) جناب میرزا را که سرکار رضا وهدانی نوا نگاری کرده بودند، به پاس تلاش و کوشش ایشان برای نگارش چنین گنجینه ی بی همتایی، نگاره برداری و در تارنمای موسیقایی ام بارگذاری کردم. آن زمان نوا نگاری ایشان به گونه ای پاکیزه تر نگاشته و چاپ شده بود همان است که میان آن نوا نگاری و نوانگاری نوازنده ی برجسته ی تار فرهاد ارژنگی نوانگاری نخستین را برگزیدم. اکنون که نوانگاری موسیقی دان برجسته فرهاد ارژنگی را بررسی کرده ام. آنچنان نکته های درخور و چشمگیر در آن دیدم که خواست و آرزوی من برای نگاره برداری آن بر کاستی های رویه ای رونوشت آن که در جاهایی شاید آنگونه که باید پاکیزه نیست چیره شد و درون مایه ی بسیار ارزمند این گنجینه ی موسیقایی مرا پذیرای نگاره برداری و ویرایش آن کرد. یک اینکه این نوانگاری با ریز بینی بسیار و موشکافانه انجام شده است و دو اینکه او در زمانی این ردیف را نوانگاری کرده است که علی اکبر خان ردیف پدرش را هنوز برای گرفته شدن و نگهداری در بایگانی رادیو ننواخته بود و تنها سرچشمه ی نوانگاری فرهاد ارژنگی آن چیزی بود که در آموزش از استادش می آموخت و کمی کهنتر از ردیف نواخته شده است. اینگونه است که دگرگونی هایی میان آن دو دیده میشود نه تنها در ریزه کاری های نوازندگی بلکه در درون مایه ی شماری از گوشه ها. همان است که من این خوانش را خوانش کهن و خوانش سرکار رضا وهدانی را خوانش نو از این گنجینه ی سازی موسیقی دستگاهی نامیده ام. نکته ی درخور دیگر اینکه با در کنار هم نهادش و سنجش نوانگاری او با نوانگاری رضا وهدانی دگرگونی هایی که علی اکبر خان در گذر زمان در نواختن گنجینه ی پدرش روی تار پدید آورده را نیز می توان دریافت. پیش از آوردن نوانگاری، کوتاه سخنی نیز از سرگذشت هنرمند برجسته و شاید یگانه شاگرد بسیار شگفت انگیز علی اکبر خان شهنازی به میان خواهیم آورد. در دیدگاه من او در هنر موسیقی هم وندی است از خاندان هنر (فراهانی ها) هر چند از خانواده ای دیگر می آید. او براستی پاره ی تن علی اکبر خان شهنازی بود و مروارید گرانبهای هنر موسیقی دستگاهی و ساز تار که بسیار زود هنر و فرهنگ ایران از بود و هستی او بی بهره ماند.
فرهاد ارژنگی
فرهاد ارژنگی (1317 - 1340 خورشیدی) نوازنده ی برجسته ی تار ریشه در خانواده ای دارد که برای نسلها نگارگر و پیکرتراش بوده اند. او یادگیری تار را از هفت سالگی نزد علی اکبر خان شهنازی آغاز کرد. با آنکه هنوز بسیار جوان بود گنجینه ی جناب میرزا و ردیف عالی علی اکبر خان شهنازی را مو به مو و با باریک بینی و ژرف نگری شگفت انگیزی نوانگاری کرد. فرهاد ارژنگی نوازنده ای است که در هنگام جوانی به گونه ای از پختگی ستودنی در نوازندگی رسیده و ساز او، هم گیرا و شیرین و هم پر از هنرهای نوازندگی دشوار و شگفت انگیز است.
گوش فرا دهید!
تکنوازی تار در دستگاه چهارگاه
تماشا کنید و گوش فرا دهید!
چهار پاره ی کوتاه دیداری . شنیداری کمیاب از تار نوازی فرهاد ارژنگی که از یک برنامه ی موسیقایی بریده ام
تکنوازی تار در آواز ابو عطا
در اینجا تلاش خواهم کرد تا جایی که می شود بی اینکه دستکاری در کار ارزشمند نوانگار روی دهد انگاره ای زیبا و پاکیزه را فراهم نمایم. و هم که پاره های سازنده ی هر گوشه را جداگانه و به گونه ای ساختارمند بنمایانم تا که خواننده ی گرامی انگاره ای از ساختار هر گوشه را در پیش رو داشته باشد. از نام گذاری گوشه ها پرهیز کرده ام زیرا که در پاره ای از گوشه ها گنگی و ناروشنی در نام هایشان دیده می شود. پس ها که در این زمینه با پژوهیدن ردیفهای گوناگون به دیدگاه اگر نگویم سد در سد درست ولی شاید درست ترین رسیدم سیاهه ای از نام های گوشه ها را نیز به این رویه خواهم افزود. آرزو میکنم که برای دوستدارانِ دانستن ریشه های موسیقی دستگاهی ایران تلاش من سودمند باشد. پرهام ناصح پور
نوانگاری ردیف میرزا حسینقلی
𝆔 𝆔 𝆔
از آنجایی که آماده کردن چنین کاری زمانی بس دراز خواهد برد و من سرگرم کارهای دیگر نیز هستم از آن دسته واکاوی و بررسی موسیقی دستگاهی بر پایه ی گنجینه ی جناب میرزا به دوستداران گنجینه ی جناب میرزا پیشنهاد می شود تا آماده شدن این خوانش از ردیف به خوانش سرکار رضا وهدانی که آن نیز بسیار موشکافانه و زیبا نگاشته شده است رفته و از آن بهره برند. پیوند رویه ای که در آن خوانش ایشان را نگاره برداری و ویرایش کرده ام در پایین همین رویه دیده می شود.
.....
برای گوش فرادادن به این گنجینه ی موسیقایی از پیوند زیرین بهره ببرید
ردیف میرزا حسینقلی . نواخته ی علی اکبر خان شهنازی
برای دیدن نمونه ای دیگر از نوانگاری این گنجینه از پیوند زیرین بهره ببرید
نوانگاری ردیف میرزا حسینقلی . رضا وهدانی
برای دیدن نمونه ای از نوانگاری یک گنجینه ی دیگر از موسیقی دستگاهی که به پاره های سازنده ی آن بخش شده نگاه کنید
نوانگاری ردیف درویش خان . نگاره برداری، ویرایش و بخش بندی از من است
پویا نگاره های کوتاهی از دیدنی های ایران همراه با نوای تار
نوازندگی تار از پرهام ناصح پور در آواز ابوعطا
تماشا کنید!